دعای سیدالساجدین در وداع با ماه مبارک رمضان

مناجات با خدا اى خداوندى که در برابر نعمتهایى که به بندگانت ارزانى مى‏دارى به پاداشت رغبتى نیست! اى خداوندى که از بخشیدن پشیمان نمى‏شوى! اى خداوندى که پاداش عمل بنده را نه برابر عمل، بلکه بیش از آن مى‏دهى! * تفضل خدا بر بندگان نعمتت بى‏هیچ سابقه است و عفو تو بر مقتضاى فضل و احسان توست و عقوبتت بر آیین عدالت است و هر چه تقدیر کنى خیر ما در آن است. اگر عطا کنى، عطاى خویش به منت نیامیزى و اگر منع کنى، منع کردنت نه از روى ستم باشد. پاداش نیک،دهى کسى را که سپاست گوید، با آنکه تو خود او را سپاس گفتن الهام کرده‏اى. جزاى خیر دهى کسى را که تو را بستاید، با آنکه تو خود او را ستایشگرى آموخته‏اى. *عیب پوشی از بندگان عیب کسى را مى‏پوشى که اگر مى‏خواستى، رسوایش مى‏ساختى. به کسى عطا مى‏کنى که اگر مى‏خواستى، عطا از او باز مى‏گرفتى. و آن دو یکى در خور آن بود که رسوایش کنى و یکى سزاى آن بود که عطاى خویش از او بازگیرى. ولى تو اى خداوند، کار خود بر تفضل بنا نهاده‏اى و قدرت خود را بر گذشت از گناهان جارى داشته‏اى. *بردباری با بندگان با آنان که تو را عصیان کنند، با بردبارى رویاروى شوى و آنان را که آهنگ ستم بر خود کنند، مهلت دهى. آرى اى پروردگار من، مهلتشان دهى و با آنان مدارا کنى، باشد که به سوى تو باز گردند، و چاره کارشان به توبه سپارى، تا آن که باید هلاک شود به خلاف رضاى تو در مهلکه نیفتد و آن که از نعمت تو مست غرور شده و طریق شقاوت در پیش گرفته بدبخت نگردد، مگر آنگه که دیگرعذر نماند و حجت بر او تمام شود. همه این‏ها از روى کرم و عفو توست اى خداى بخشنده و سودى است که از عطوفت تو حاصل گردد، اى خداى بردبار. اى خداوند، تویى که در عفو به روى بندگانت گشوده‏اى و آن را توبه نامیده‏اى. و براى رسیدن به این در، آیاتى را که بر پیامبرت وحى کرده‏اى راهنما ساخته‏اى، تا کسى آن در را گم نکند، که تو اى خداوندى که نام تو بزرگ و متعالى است ، خود گفته‏اى: «به درگاه خدا توبه کنید، توبه‏اى از روى اخلاص باشد که پرودگارتان، گناهانتان را محو کند و شما را به بهشتهایى داخل کند که در آن نهرها جارى است. در آن روز، خدا پیامبر و کسانى را که به او ایمان آورده‏اند فرو نگذارد، و نورشان پیشاپیش و در سمت راستشان در حرکت باشد. مى‏گویند: اى پروردگار ما، نور ما را براى ما به کمال رسان و ما را بیامرز، که تو بر هر کارى توانایى. » پس کسى که از دخول به چنین سرایى - سراى توبه - پس از گشودن در و بر گماشتن راهنما غفلت ورزد، چه عذر تواند آورد؟ *سود در معامله با خدا اى خداى من، تو کسى هستى که در معامله با بندگان خود، همواره به سود آنان در بها مى‏افزایى‏ و مى‏خواهى که در معامله با تو سود برند و به افزون دهى و نزول بر آستان تو کامیاب شوند، که تو خود گفته‏اى - بزرگ و متعالى است نام تو و بلند است مرتبت تو - «هر کس کار نیکى انجام دهد، ده برابر به او پاداش داده شود و هر که کار بدى انجام دهد، تنها همانند آن کیفر بیند. » و نیز تو خود گفته‏اى: «مثل آنان که مال خود را در راه خدا انفاق مى‏کنند مثل دانه‏اى است که هفت خوشه بر آورد، و در هر خوشه‏اى صد دانه باشد، خدا پاداش هر که را که بخواهد، چند برابر مى‏کند. » و نیز تو خود گفته‏اى: «کیست که به خدا قرض الحسنه دهد، تا خدا بر آن چند برابر بیفزاید؟ » و نظایر این آیات که در قرآن در باب مضاعف شدن حسنات نازل کرده‏اى. بار خدایا، تویى که به وسیله وحیى که از عالم غیب فرستادى و به ترغیب خویش، آدمیان را به چیزهایى راه نمودى که اگر پنهان مى‏داشتى، از دیدگانشان پنهان مى‏بود. گوششان از شنیدن آواز آن ناتوان و اندیشه‏هایشان از تصور آن عاجز مى‏آمد، که تو خود گفته‏اى: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم. مرا سپاس گویید و ناسپاسى من مکنید. » و نیز گفته‏اى: «اگر مرا سپاس گویید، بر نعمت شما مى‏افزایم و اگر کفران کنید بدانید که عذاب من سخت است. » و گفته‏اى: «بخوانید مرا، تا شما را پاسخ گویم. آنهایى که از پرستش من سرکشى مى‏کنند زودا که در عین خوارى به جهنم در آیند. » بار خدایا، دعاى بندگان را به درگاه خود، عبادت خوانده‏اى و ترک آن را خودپسندى و سرکشى، و کسانى را که از آن سر بر تابند وعده جهنم و خوارى آن داده‏اى. از این روست که تو را به نعمت و بخششت یاد کردند و به فضل و احسانت سپاس گفتند و هم به فرمان تو، تو را به دعا خواندند، و در راه تو صدقه دادند تا به ثوابشان بیفزایى، و در آن بود رهاییشان از خشم تو و کامیابیشان به خشنودى تو. بار خدایا، اگر یکى از آفریدگان تو، آفریده دیگر را چنان راهنمایى کرده بود که تو بندگانت را راهنمایى کرده‏اى، او را به صفت انعام و احسان متصف مى‏ساختند و به هر زبان مى‏ستودندش. پس حمد و سپاس تو را، تا هر زمان که سپاست توان گفت و تا آنگاه که بر حمد تو لفظى باقى است و معنایى که در این طریق بهره‏اى از آن توان یافت. اى خداوندى که احسان و فضل خویش به بندگانت عطا کرده‏اى و آنان را در بخشش و عطا غرقه ساخته‏اى. آثار نعمت تو بر ما چه آشکار است و احسان تو در حق ما چه بسیار. و چه بسیار ما را به بر و نیکى خویش مخصوص گردانیده‏اى. ما را به دین برگزیده خود، آیین پسندیده خود، شریعت سهل و آسان خود هدایت کردى و دیدگانمان را بینا ساختى که به تو تقرب جوییم و به مقام کرامت تو واصل آییم. *رمضان، وظیفه برگزیده بار خدایا، یکى از این برگزیده‏ترین وظایف و خاص‏ترین واجبات، ماه رمضان را قراردادى. ماهى که آن را از میان دیگر ماهها ویژگى دیگرى بخشیده‏اى‏ بر همه اوقات سال برترى‏اش نهاده‏اى، زیرا که در آن قرآن و نور نازل کرده‏اى و بر تکالیف مؤمنان چند برابر افزوده‏اى‏ و روزه را در آن واجب داشته‏اى و مردمان را به بر پاى خاستن براى عبادت خود ترغیب کرده‏اى و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است تجلیل فرموده‏اى. *فضیلت بر سایر امت ها با ماه رمضان و چون رمضان را به ما عطا کردى، ما را بر دیگر امتها فضیلت نهادى و از میان پیروان دیگر کیشها برگزیدى. پس ما به فرمان تو روزش را روزه داشتیم و شبش را به نماز برخاستیم، و با روزه داشتن و نماز خواندن در این ماه به رحمتى که ما را ارزانى داشته بودى روى نهادیم و آن را وسیله نیل به ثواب تو قرار دادیم. تویى که هر چه از تو خواهند داری و آنچه از فضل و احسان تو طلبند می توانی بدهی و به خواستاران مقام قرب خود نزدیک هستى. اى خداوند، ماه رمضان در میان ما بس ستوده زیست و ما را مصاحب و یارى نیکو بود. و گرانبهاترین سودهاى مردم جهان را به ما ارزانى داشت. اما چون زمانش به سر رسید و مدتش و شمار روزهایش پایان گرفت، آهنگ رحیل کرد. *رفتن ماه رمضان ما را غمگین می کند اى خداوند، اینک با او وداع مى‏کنیم، همانند وداع با عزیزى که فراقش بر ما گران است و رفتنش ما را غمگین و گرفتار وحشت تنهایى کند، عزیزى که او را بر ما پیمانى است که باید نگه‏داریم‏ و حرمتى که باید رعایت کنیم و حقى که باید ادا نماییم. پس، اکنون مى‏گوییم: *وداع جانکاه با ماه رمضان بدرود اى بزرگ‏ترین ماه خداوند و اى عید اولیاى خدا. بدرود اى گرامى‏ترین اوقاتى که ما را مصاحب و یار بودى، اى بهترین ماه در همه روزها و ساعتها. بدرود اى ماه دست یافتن به آرزوها، اى ماه سرشار از اعمال شایسته بندگان خداوند. بدرود اى یار و قرینى که چون باشى، قدرت بس جلیل است و چون رخت بر بندى، فراقت رنج افزا شود. اى مایه امید ما که دوریت براى ما بس دردناک است. بدرود اى همدم ما که چون بیایى، شادمانى و آرامش بر دل ما آرى و چون بروى، رفتنت وحشت خیز است و تألم افزاى. بدرود اى همسایه‏اى که تا با ما بودى، دلهاى ما را رقت بود و گناهان ما را نقصان. بدرود اى یاریگر ما که در برابر شیطان یاریمان دادى و اى مصاحبى که راههاى نیکى و فضیلت را پیش پاى ما هموار ساختى. بدرود که آزاد شدگان از عذاب خداوند، در تو چه بسیارند، و چه نیکبخت است آن که حرمت تو نگه داشت. بدرود که چه بسا گناهان که از نامه عمل ما زدودى و چه بسا عیبها که پوشیده داشتى. بدورد که درنگ تو براى گنهکاران چه به درازا کشید و هیبت تو در دل مؤمنان چه بسیار بود. بدرود اى ماهى که هیچ ماه دیگر را توان همسرى با تو نیست. بدرود اى ماهى که تا تو بودى، امن و سلامت بود. بدرود اى آن که نه در مصاحبت تو کراهت بود و نه در معاشرتت ناپسندى. بدرود که سرشار از برکات بر ما در آمدى و ما را از آلودگى‏هاى گناه شست و شو دادى. بدرود که به هنگام وداع از تو نه غبارى به دل داریم و نه از روزه‏ات ملالتى در خاطر. بدرود که هنوز فرا نرسیده از آمدنت شادمان بودیم و هنوز رخت بر نبسته از رفتنت اندوهناک. بدرود که چه بدیها که با آمدنت از ما دور شد و چه خیرات که ما را نصیب آمد. بدرود تو را و آن شب قدر تو را که از هزار ماه بهتر است. بدرود که دیروز که در میان ما بودى آزمند ماندنت بودیم و فردا که از میان ما خواهى رفت آتش اشتیاق در دل ما شعله خواهد کشید. بدرود تو را و آن فضل و کرم تو را که اینک از آن محروم مانده‏ایم. و بر آن برکات که پیش از این ما را داده بودى و اینک از کفش داده‏ایم. بار خدایا، ما آشناى این ماهیم، ماهى که ما را بدان شرف و منزلت دادى و به برکت نعمت و احسان خویش روزه داشتنش را توفیق دادى، در حالى که مردمان شقى قدرش را نشناختند و شور بختى خویش را از فضیلتش محروم ماندند. اى خداوند، تو بودى که ما را برگزیدى و به شناخت این ماه توفیق عنایت کردى و به سنت آن راه نمودى. تو بودى که ما را توفیق روزه داشتن و نمازگزاردن ارزانى داشتى، هر چند ما قصور ورزیدیم و اندکى از بسیار به جاى آوردیم. بار خدایا، حمد تو راست در حالى که به بدکردارى خویش اقرار مى‏کنیم و به تبهکارى خویش معترفیم. براى رضاى توست اگر در اعماق دلمان پشیمان شده‏ایم و از سر صدق از تو پوزش مى‏طلبیم. پس در برابر قصورى که در این ماه در طاعت تو ورزیده‏ایم، ما را پاداشى ده که به یارى آن بر فضیلت مرغوب دست یابیم و آن اندوخته‏هاى گوناگون را که به آن مشتاق شده‏ایم بستانیم. عذر تقصیر ما را در اداى حق خود بپذیر و عمر ما را تا رمضان دیگر دراز کن. و چون به رمضان دیگر رسیدیم، یاریمان ده تا آن سان که سزاى خداوندى توست عبادتت کنیم و ما را به منزلتى رسان که سزاوار طاعت توست‏ و به چنان اعمال شایسته‏اى برگمار که اداى حق تو را در این رمضان و رمضان دیگر، بایسته باشد. بار خدایا، در این ماه اگر قصد گناه کرده‏ایم، یا مرتکب آن شده‏ایم، یا به عمد خطایى از ما سر زده، یا از سر فراموشى ستمى بر خود روا داشته‏ایم، یا پرده حرمت دیگرى را دریده‏ایم، بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و گناه ما در پرده اغماض فرو پوش و ما را عفو کن و در برابر دیدگان شماتت کنندگان قرار مده‏ و زبان طاعنان در حق ما دراز مگردان و ما را به رأفت پایان نیافتنى و فضل و کرم نقصان ناپذیر خود به کارى برگمار که خطاهایى را که در این ماه مرتکب شده‏ایم و تو آن را نپسندیده‏اى، از میان ببرد یا فرو پوشد. بار خدایا، درود بفرست بر محمد و خاندان او. ما از سپرى شدن رمضان اندوهگینیم، تو ما را بر اندوه این فراق پاداش خیر ده و این روز عید و روز روزه گشادن را بر ما مبارک گردان. چنان کن که روز عید از شمار بهترین روزهایى باشد که بر ما گذشته و عفو تو را به سوى ما آورده و گناه ما را زدوده است. بار خدایا، گناهان آشکار و نهان ما را بیامرز. اى خداوند، با به پایان رسیدن این ماه ما را از لوث گناه پاک نماى و با رفتنش، از ورطه گناهان برهان‏ و از نیکبخت‏ترین کسانى قرار ده که در آن به عبادت تو پرداخته‏اند و نصیبشان از همه بیشتر بوده و بیش از همه از آن بهره یافته‏اند. بار خدایا، اگر کسى از بندگان تو، حق این ماه آن چنان که شایسته اوست رعایت کرده و حرمتش نگه داشته و وظایف خود و احکام آن را به جاى آورده و از گناهان پرهیز کرده‏ و به تو تقرب جسته، آن سان که خشنودى تو نصیبش شده و رحمت تو بر او روى نهاده، اى خداوند، همانند مزدى که او را مى‏دهى، از خزانه بى‏نیازیت به ما نیز ارزانى دار و چند برابر آن از فضل خود عطا فرماى، که خزاین فضل تو را نقصان نیست، بلکه همواره در افزایش است، و معادن احسان تو دستخوش فنا نشود و بخشش تو چه بخششى گواراست. بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و براى ما مزدى بنویس چونان مزد کسى که این ماه را تا روز قیامت روزه داشته و تو را عبادت کرده است. اى خداوند، ما در روز فطر، روز عید و شادمانى مؤمنان، روز اجتماع مسلمانان به گرد یکدیگر، از هر گناه که مرتکب شده‏ایم و از هر کار زشت که ازین پیش از ما سر زده، و از هر خیال بد که در دل خود پنهان داشته‏ایم، توبه مى‏کنیم، توبه کسى که در دل خیال بازگشتش به گناه نیست و بار دیگر به گناه باز نگردد، توبه‏اى بى‏بازگشت، عارى از هر گونه شک و ریب. بار خدایا، چنین توبه‏اى را از ما بپذیر و از ما خشنود شو و ما را در آن توبه ثابت قدم گردان. اى خداوند، روزى ما ساز خوف از عقاب جهنم را و شوق به نعیم بهشت را، تا لذت آنچه را که از تو خواسته‏ایم در یابیم و از اندوه آنچه از آن به تو پناه مى‏آوریم وارهیم. اى خداوند! ما را در شمار توبه کنندگانى در آور که محبت خود را به آنان ارزانى داشته‏اى و پذیرفته‏اى که به طاعت تو باز گردند، اى دادگرترین دادگران. اى خداوند! از پدران و مادران و همکیشان ما، آنان که دیده از جهان بسته‏اند و آنان که هنوز جام مرگ ننوشیده‏اند، در گذر. بار خدایا ! بر محمد پیامبر ما و خاندان او درود بفرست همچنان که بر ملائکه مقربین خود درود فرستاده‏اى. و بر او و خاندانش درود بفرست، آن سان که بر پیامبران مرسل خود درود فرستاده‏اى؛ و درود بفرست بر او و خاندانش، آن سان که بندگان صالح خود را درود فرستاده‏اى، درودى بر تر از درود آنها، اى پروردگار جهانیان؛ درودى که برکت آن به ما رسد و سود آن نصیب ما گردد و سبب استجابت دعاى ما شود ؛ که تو کریم‏تر کسى هستى که بدو رغبت توان یافت و کارسازترین کسى هستى که بدو توکل توان کرد و تو خود بخشنده‏ترین کسان به سائلان درگاه خود هستى. و أنت على کل شی‏ء قدیر. ....................